Trên thế giới có rất nhiều quốc gia sản xuất whisky, tuy nhiên thị trường whisky được chiếm lĩnh bởi một số ‘ông lớn’, mà nổi tiếng nhất là Scotland, Ireland và Mỹ. Whisky của 3 quốc gia này được xuất khẩu khắp thế giới, mặc dù vậy bất cứ người sành rượu nào cũng muốn được thưởng thức whisky tại chính quê hương của chúng. Và nếu có dịp du lịch đến Scotland, Ireland hay Mỹ, bạn cũng chớ bỏ qua tìm hiểu về nét văn hoá ẩm thực đặc sắc này. Trước đó, hãy trang bị cho mình những kiến thức cơ bản nhất về cách gọi tên các loại whisky của 3 ‘ông lớn’ này.
Irish whiskey
Là một trong những đồ uống được chưng cất sớm nhất ở châu Âu, xuất hiện vào khoảng thế kỷ 12, Irish whiskey (với chữ cái ‘e’ trong tên gọi) được coi là cha đẻ của mọi loại whiskey. Là loại whiskey dùng nguyên liệu là mạch nha từ ngũ cốc, chưng cất để đạt được độ cồn 94.8%, sau đó được làm tuổi ít nhất 3 năm trong thùng gỗ. Và whiskey chỉ được gọi là Irish whiskey khi mọi quy trình sản xuất đều được thực hiện ở đất nước Ireland. Còn người Ireland, họ thích gọi rượu của họ đơn giản là ‘whiskey’. Jameson là nhãn whiskey của đất nước Ireland được biết đến rộng rãi nhất trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam.
Whiskey của Ireland.
Irish whiskey có single malt whiskey, grain whiskey, blend whiskey và một loại duy nhất có ở Ireland là pure pot still whiskey có nguyên liệu được trộn từ lúa mạch và lúa mạch đã ủ mạch nha được chưng cất trong post-still (nồi cất).
Scotch whisky
Theo truyền thống và đúng chuẩn là ‘Scotch whisky’ với tên gọi whisky không có chữ cái ‘e’. Là loại whisky được làm từ nước và mạch nha lúa mạch, chưng cất đến độ cồn ít hơn 94.8%, được làm tuổi ít nhất 3 năm trong thùng gỗ sồi có dung tích nhỏ hơn 700l, không có bất cứ phụ gia nào ngoại trừ nước. Và mọi quy trình cũng đều phải được thực hiện ở Scotland. Người ta gọi Scotch whisky ngắn gọn là scotch.
Whisky của người Scotland.
Scotch whisky cũng có 2 loại single malt và blended. Nhưng một cách phức tạp hơn, scotch khác nhau do vị trí địa lý, do đó còn được phân chia theo 4 vùng sản xuất ở Scotland: highland (vùng cao), island (đảo), lowland (vùng đất thấp) và vùng Speyside. Chủ yếu scotch được bán ra là blended whisky, tuy nhiên chúng được ưa dùng trong cocktail nhiều hơn. Blended whisky của Scotland được ví như nghệ thuật, mỗi nhà làm rượu lại giữ riêng một công thức pha trộn bí mật. Single malt của Scotland luôn được coi là loại whisky hảo hạng nhất, có tới cả trăm nhà máy chưng cất mà mỗi nơi lại sản xuất ra một loại whisky có đặc tính hương vị riêng biệt.
Các nhà máy chưng cất whisky là những địa điểm rất nên đến tham quan.
Nét đặc sắc nhất của whisky đất nước Scotland là hương vị khói trong rượu. Người Scotland dùng than bùn để làm nhiên liệu cho lò sấy khô các hạt đã nảy mầm trong quá trình ủ mạch nha, mang đến một hương vị khói cho whisky. Mức độ khói của rượu là theo ý muốn của nơi sản xuất, tùy theo lượng than bùn mà họ sử dụng. Thông thường, người ta dùng loại mạch nha vùng đảo (island malt) để sản xuất dòng smoky whisky có vị khói đặc trưng. Trong đó nổi tiếng nhất lại là vùng đảo Islay, smoky whisky của vùng này có hương vị khói ấm nồng mãnh liệt, hậu vị tương đối khô. Và đặc biệt, hậu vị có cảm giác gần giống như của than hồng trong bếp lửa sắp tàn, tuy nhiên không phải ai cũng có khả năng chịu đựng được hương vị ấy.
American whisky
Nước Mỹ lại không mấy ưu ái sử dụng lúa mạch để sản xuất whiskey (có chữ cái ‘e’ trong tên gọi whiskey), thay vào đó là ngô, lúa mỳ và lúa mạch đen. Họ có bourbon whiskey với thành phần nguyên liệu gồm ít nhất 51% là ngô, corn whiskey (ít nhất 80% là ngô), malt whiskey (ít nhất 51% là lúa mạch), rye whiskey (ít nhất 51% là lúa mạch đen), rye malt whiskey (ít nhất 51% là mạch nha làm từ lúa mạch đen), wheat whiskey (ít nhất 51% là lúa mỳ). Ngoài ra, Tennessee whiskey và Kentucky straight bourbon cũng được xếp thành hai nhánh riêng của whiskey ở Mỹ.
Một ly bourbon.
Có thể nói bourbon whiskey – hay gọi ngắn gọn là bourbon là đặc sản của nước Mỹ. Tên gọi bourbon được kế thừa từ tên quê hương của nó là hạt Bourbon thuộc bang Kentucky. Thế nhưng thực ra bourbon lại có thể được sản xuất ở bất cứ đâu trên đất Mỹ, và hiện nay vùng Bourbon không còn sản xuất bourbon nữa. Với thành phần gồm ít nhất 51% là ngô, chưng cất đến độc cồn 80%, sau đó trộn với nước để giảm nồng độ cồn, được làm tuổi trong thùng gỗ sồi hoàn toàn chưa từng được sử dụng, trước đó mặt trong thùng đã được đốt bằng đuốc. Để được gọi là bourbon, loại rượu đó không được thêm bất cứ hương vị hay màu sắc nào khác: chỉ ngô, nước, lúa mỳ hoặc lúa mạch đen, mạch nha và mọi công đoạn phải được diễn ra trên đất Mỹ.
Có một điều thú vị về bourbon là: các thùng gỗ dùng trong quá trình làm tuổi bourbon chỉ được sử dụng duy nhất một lần.
Sở dĩ whiskey của hai vùng Tennessee và Kentucky được xếp riêng, bởi chúng là một loại bourbon đặc biệt – straight bourbon – có tuổi ít nhất là 2 năm, không thêm bất cứ phụ gia màu sắc, hương vị nào.
Rye whiskey cũng là một loại whiskey đặc biệt do không có nhiều nước sử dụng lúa mạch đen trong thành phần nguyên liệu chưng cất whiskey. Rye whiskey của Mỹ thông thường được làm từ lúa mỳ trộn lẫn lúa mạch. Hương vị của nó gần giống với bourbon và có thêm vị của gia vị và vị đắng nhẹ do thừa hưởng vị đắng tự nhiên của lúa mạch đen.
Red
Nguồn ảnh: Whisky Intelligence, Around World
